Protez Nedir?
Protez, dişlerin ve dokularında çeşitli sebeplerle meydana gelen kayıplarda veya kaybedildiği durumlarda kaybedilen diş ve dokunun yerine koymak için kişiye özel geliştirilen ve yapılan metaryallere protez denir.
Takılan protez ile hastanın yaşam kalitesini arttırmak, çiğneme , gülme ve konuşma etkinliklerini düzeltmek hedeflenir. Çağımızda insanların dış görünüşüne etki eden en önemli unsurun dişler olduğu düşünüldüğünde kırılmış, sararmış veya olmayan dişler, olumlu etkiyi ortadan kaldırdığı için insanlar gülüş estetiği için en çok tercih edilen tedavilere yönelmektedirler.
Protez Tedavisinin Türleri Nelerdir?
Genel olarak diş kaybında yapılan protezlerde iki türlü tedavi şekli vardır.
1- Sabit Protezler
Ağızda kalan dişler üzerine yapılan ve hastalar tarafından çıkarılamayan protezlere verilen addır. Kuron ve köprü şeklinde alt sınıflandırması vardır. Kullanılan malzemeye göre de ful metal, metal altyapılı porselen ve zirkonyum porselen olarak çeşitlendirilebilirler.
a) Kuron :
Genelde tek dişte meydana gelen problemlerde uygulanan bir yöntemdir. Bu yöntemde mevcut dişin küçültülüp , ölçüsü alınan dişin teknisyen tarafından önce sağlam alt yapısının sonra da estetik olacak üst yapının hazırlanması ve dişin sabit şekilde yerleştirilmesi işlemidir. Bu yöntem dişe zarar vermeyeceği gibi dişin ömrünü uzatır ve size estetik bir görüntü sağlar.
b) Köprü
Birden fazla diş eksiğinde komşu dişten destek alınarak boşluk alanların telafi edildiği ve sabit olarak dişlerde kalan tedavi yöntemidir. Böylece boşluk alanların kapatılmasıyla sağlam dişlerin üzerinden yük alınmış ve daha estetik bir görüntüye kavuşulmuş olur. Köprü tedavisinde boş alanları doldururken kullanılan implant yöntemi komşu dişlerden yükü büyük ölçüde aldığı için tercih sebebi olması daha uygundur.
Sabit protezde kullanılan malzemeye göre de sınıflandırma yapılmaktadır.
Ful metal: Genellikle azı dişi bölgesinde alan kalmadığında ve çiğneme için daha çok dayanıklılık istendiğinde tercih edilen yöntemlerdendir. Zamanla diş etlerinde renklenme ve alerji meydana getirebilir. Diş hekimleri tarafından çok tercih edilmeyen yöntemlerdendir.
Metal Altyapılı Porselen: Porselenin altında kullanılan metal ışık geçirgenliği için çok estetik bir madde değildir. Sağlamlık için tercih edilir. Metal zamanla renk değişikliğine uğrayabilir.
Zirkonyum Altyapılı Porselen: Işık geçirgenliği sayesinde doğal dişe en yakın görüntüyü veren ve estetik açıdan daha şık duran bir metaryeldir. Dokulara daha uyumlu olduğu için renklenme ve alerjik bir sonuç oluşturmaz.
2- Hareketli Protezler
Sabit protez yapılamayan tam dişsizlik ve kısmi dişsizlikte kullanılır. Sabit proteze göre hasta konforunun arttırılması için daha çok çeşide ihtiyaç duyulmuştur.
a) Tam Protez ( Total/ Damak)
Mevcut tüm dişler kaybedildiği zaman yapılan protezlerdir. Her ağızda kullanım şekli ve kolaylığı değişmektedir. Farklı uygulamaları mevcuttur.
İmplant Destekli Tam Protez
Tam protezin ağız içinde oynamaması için implant uygulamasından faydalanılır. Çene kemiğine yerleştirilen implant vidaları ve bunların üstüne yerleştirilen protez vasıtasıyla direk çene kemiğinden destek alınmış olunur. Diş hekimleri arasında en çok tavsiye edilen yöntemlerden biridir. Hastanın çiğneme ve estetik göünümü daha iyidir.
Diş Destekli Tam Protez
Hastanın ağzında kullanılabilir birkaç diş kalmışsa ve parsiyel protez kullanılmayacaksa dişler total protezin altında kullanılacak şekilde ayarlanır. Dişerin üzerine ve protezin altına birbilerine geçecek şekil verilir. Dişler ve protez birbirine geçer.
b) Parsiyel Protez
Doğal dişlerden ağızda eksilme olduğunda ve dişler arasında boşluklar olduğu durumlarda takılıp çıkarılabilen protezlere verilen isimdir. Bu işlemde genelde malzeme akrilik veya tek parça döküm kullanılır. Bu protezler ana dişlere kroşe tellerle bağlanır ve çoğu hasta tarafından estetik bulunmaz.
c) İmmediat Protezler:
Tüm ana dişlerin çekilmesi gereken durumlarda, hasta dişsiz kalmak istemezse ‘immediat protez’ adı verilen doğal dişler çekilir çekilmez hemen takılan protezler yapılabilir. İyileşme tamamlanıp dokular bu protezlerle uyumsuz hale geldiğinde ise hastanın daimi protezleri yapılmaya başlanır.
d) Diş Üstü Protezler:
Ağızda var olan birkaç doğal diş veya kök üzerine, diş hekiminin bazı özel hazırlıkları takiben yapacağı protezlere ‘diş üstü protezler’ denir. Protezin oturduğu doğal diş veya kökler, proteze tutuculuk ve stabilite sağlamaktadır.